Hai ba tháng Chạp hằng năm, dân mình vẫn thường mua cá chép tiễn ông Táo lên trời chầu Ngọc Hoàng để báo cáo việc “nhân tình thế thái” chốn dương gian. Nhà nào cũng sắm mâm cỗ đầy để cúng kiếng, rồi lại không được phép thiếu những cân đai mũ mão cho ông bà Táo cùng đôi các chép để nhà Táo lên thiên đình. Xưa vẫn dùng cá chép sống, cá chép vàng thì tốt, nay lại có cá chép giấy đặt luông trong túi mũ áo rồi hóa mã cùng một lượt cho tiện… Nhưng ít người biết ông Táo tên thật là gì, thân thế ra sao và sự thờ ông Táo là thật hợp với lẽ chân Đạo hay không?
Giới trẻ thời đại ngày càng xa lạ với những truyền thống cúng lễ của người Việt cổ, thật rất hiếm người tường tận gốc tích. Mà thế thường, người đã biết tỏ tường sự việc thi hành xử khác hẳn với những “phong tục, lễ nghi” người ta hay làm. Đa phần người trong dân gian cứ làm theo truyền khẩu, con cái nghe cha mẹ, cô, dì, người trước truyền lại cho người sau mà làm không theo suy xét đến nay dễ cũng đã ngàn năm.
Bách khoa trí tứ toàn thư chép về tích “Táo quân” như sau:
- Trọng Cao có vợ là Thị Nhi ăn ở với nhau đã lâu mà không con, nên sinh ra buồn phiền, hay cãi cọ nhau. Một hôm, Trọng Cao giận quá, đánh vợ. Thị Nhi bỏ nhà ra đi sau đó gặp và bằng lòng làm vợ Phạm Lang. Khi Trọng Cao hết giận vợ, nghĩ lại mình cũng có lỗi nên đi tìm vợ. Khi đi tìm vì tiền bạc đem theo đều tiêu hết nên Trọng Cao đành phải đi ăn xin.
- Khi Trọng Cao đến ăn xin nhà Thị Nhi, thì hai bên nhận ra nhau. Thị Nhi rước Trọng Cao vào nhà, hai người kể chuyện và Thị Nhi tỏ lòng ân hận vì đã trót lấy Phạm Lang làm chồng.
- Phạm Lang trở về nhà, sợ chồng bắt gặp Trọng Cao nơi đây thì khó giải thích, nên Thị Nhi bảo Trọng Cao ẩn trong đống rơm ngoài vườn. Phạm Lang về nhà liền ra đốt đống rơm để lấy tro bón ruộng. Trọng Cao không dám chui ra nên bị chết thiêu. Thị Nhi trong nhà chạy ra thấy Trọng Cao đã chết bởi sự sắp đặt của mình nên nhào vào đống rơm đang cháy để chết theo.
- Phạm Lang gặp tình cảnh quá bất ngờ, thấy vợ chết không biết tính sao, liền nhảy vào đống rơm đang cháy để chết theo vợ.
- Linh hồn của ba vị được đưa lên Thượng Đế. Thượng Đế thấy ba người đều có nghĩa, nên sắc phong cho làm Táo Quân, gọi chung là: Định Phúc Táo Quân.
Ấy là tích truyền khẩu của người Việt, bao phần đúng sai cũng không rõ. Chỉ nghe cổ nhân kể lại. Cứ cho sự tích là chân truyền, thì người xưa cũng chỉ mong người đời biết kính đạo vợ chồng chung thủy, chẳng có ý đặt ba vị lên bậc thánh nhân cai quản bếp núc, nhà cửa, chợ búa gì đâu. Bởi nếu thật có một Thượng Đế như truyện xưa truyền kể thì ấy phải là Đấng Cai Quản chung muôn loài thọ tạo mà người ta phải thờ phượng, suy tôn mới đúng. Chứ Thượng Đế đâu phải thiếu thần năng mà phải phong thần con người giúp. Ngài một tay quản trị chốn sông, biển, núi non để rồi người lại lay người thay vì lạy Trời?
Người Việt tự cổ chí kim đã có lòng kiếm cõi linh thiêng, thần thánh, tấm lòng ấy thật đáng quý, đáng trọng thay. Nhưng lòng thành đặt nơi sai trái, nhầm lẫn thì sự quý trọng ấy lại hóa thành đáng thương, tội nghiệp, Người thờ phượng Thiên Chúa cũng không chống lại những tập tục tín ngưỡng của mọi người, nhưng xét ra điều người ta lạy thờ quả thật không hợp với Đạo Trời thì sau này chẳng hóa thành tai họa tai ương sao?
Ngẫm ra, việc thờ phượng Thiên Chúa là cội nguồn gốc tích của mọi sự mới thật chân Đạo. Nếu sống dưới Trời, ăn của Trời cho, uống nước Trời thưởng, thở khí của Trời thì thờ Trời mới đúng là chân lý, là lẽ phải. Đến đây chắc mười mươi chúng ta biết việc cúng thờ ông Phạm Lang, bà Thi Nhị với ông Trọng Cao là không hợp với Đạo Trời.
toi rat thich